به گزارش قدس آنلاین، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی بعد از اینکه طی سالهای گذشته خود را به تخت پادشاهی نزدیک‌تر کرد، تلاش گسترده‌ای برای ارائه چهره‌ای اصلاح‌طلبانه از خود به کار گرفته و وانمود می‌کند که رویکردهای سنتی عربستان به پایان رسیده و مردم این کشور از این پس با آزادی بیان و عمل و رفتار بیشتری زندگی خواهند کرد.
وی با توسعه نمونه‌های زندگی مدرن اروپایی در پروژه‌های کلان تلاش دارد خود را به عنوان یک نئولیبرال معرفی کند، فارغ از اینکه رویکردهای استبدادی با روحیه وی عجین شده است. رفتاری که طی سالهای گذشته نمودهای مختلف آن در ابعاد سرکوب‌های داخلی، افزایش احکام صادره زندان و اعدام ضد مخالفان سیاسی، نقض گسترده آزادی‌های اقلیت های دینی و مذهبی، مهاجران خارجی و نقض حقوق زنان و گسترش فساد شاهد آن هستیم.
از سوی دیگر مقامات ریاض سنگ‌بنای سیاست خارجی خود را مبتنی بر جلب حمایت قدرت‌های غربی برای بقای حاکمیت غیر دموکراتیک خود در عربستان قرار داده‌اند، علاوه بر اینکه تلاش گسترده‌ای در توسعه ایدئولوژی وهابی و تکفیری مبتنی بر این رویکرد در منطقه دنبال می‌کنند که منجر به مداخله گسترده این کشور در امور داخلی دولت‌های دیگر منطقه و بین‌الملل و جنگ افروزی ضد برخی از آنها از جمله یمن شده است. آنچه در این مجموعه مقالات بررسی خواهد شد، ابعاد سیاست‌های متناقض حاکمیت سعودی در دو عرصه داخلی و بین‌المللی و تشریح نقض گسترده مبانی انسانی در رفتارهای حاکمان سعودی است.
فقر در عربستان
فروش میلیون ها بشکه نفت در روز بعلاوه امضای توافق‌نامه های ۴۶۰ میلیارد دلاری بین عربستان و آمریکا در زمینه خریدهای تسلیحاتی و توافقات دوجانبه در زمینه‌های مختلف و پروژه های آرمانگرایانه ولیعهد سعودی از جمله در زمینه احداث شهر نئوم مولفه‌هایی هستند که در نگاه اول اینگونه نشان می دهند که عربستان و مردم این کشور، ملتی رفاه زده و متنعم هستند که تمامی امکانات و نیازمندی‌های آنها تأمین شده است.
اما واقعیت این است که عربستان سعودی در ورای بذل و بخشش های صورت گرفته در چارچوب معاملات تسلیحاتی که ناظران مسایل سیاسی آن را در قالب باج های عربستان به آمریکا برای ابقای حاکمیت این کشور توصیف می کنند، و پروژه های تبلیغاتی که ویعهد جوان سعودی آن را با هزینه‌های چند صد میلیارد دلاری دنبال می کند، با مشکلات مالی عمده‌ای در عرصه داخلی خود مواجه است. این معضلات اقتصادی ناشی از کاهش قیمت نفت طی سالهای اخیر و هزینه‌های هنگفت جنگ نافرجام عربستان در یمن بوجود آمده و پدیده‌های دیگری نظیر شکاف‌های طبقاتی و بحران‌های معیشتی خانواده های فقیر را باعث شده است.
این در حالی است که در نتیجه فضای امنیتی موجود در کشور و تلاش‌هایی که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان برای بازاریابی جهت طرح‌های اقتصادی خود در این کشور انجام دهد، حتی نشان دادن شاخص‌های رسمی فقر و بیکاری در عربستان نیز اقدامی بر خلاف امنیت ملی به شمار می رود و متخلفان با مشت سرکوبگر دولت مواجه خواهند بود. در همین راستا طی سالهای اخیر دست کم سه نفر از فعالان رسانه‌ای این کشور در رابطه با انتشار فیلمی از فقر در عربستان سعودی بازداشت شده اند.
از زمان اعلام اولین کسری بودجه عربستان در سال ۲۰۱۶ ، تمرکز رسمی محمد بن سلمان بر روی کاهش هزینه‌ها و صرفه جویی اقتصادی متمرکز شده است، این موضوع حتی در طرح اقتصادی ۲۰۳۰ عربستان سعودی نیز مطرح شده است، اما چیزی که از واقعیت‌های این طرح مشخص است، صرفه‌جویی اقتصادی برای محدود کردن درآمدهای میلیاردی شاهزادگان سعودی نیست، بلکه این فعالیت‌ها علاوه بر تلاش برای مهار قدرت مخالفان محمد بن سلمان در بدنه حاکمیتی ریاض، در جهت افزایش فشار بر قشر متوسط و ضعیف جامعه عربستان به بهانه توسعه شاخص‌های اقتصادی در کشور دنبال می شود.
دلیل این سخن آن است که محمد بن سلمان در همان زمان که از صرفه‌جویی اقتصادی در کشور سخن می‌گوید و دهها شاهزاده سعودی را برای بازگرداندن اموالی که به ادعای وی از بیت‌المال به نفع شخصی خود هزینه کرده‌اند، در هتل ریتز کارلتون بازداشت می کند، بالغ بر نیم میلیارد دلار برای خرید یک کشتی تفریحی یا یک تابلوی نقاشی نفیس هزینه می کند.
روزنامه الحیات به تازگی گوشه هایی از فقر موجود در عربستان را را با روایت شرایط ام محمد نشان می دهد که با فقر و بدهی و بیماری و اجاره نشینی دست و پنجه نرم می‌کند. این زن در یکی از روستاهای شرقی در استان الاحساء زندگی می‌کند و می‌گوید که به همراه فرزندانش تنها می توانند آب و نان بخورند.
همانطور که گفته شد به علت سیاست های سرکوبگری گسترده در عربستان، گزارش‌های منتشر شده در رابطه با مشکل فقر در عربستان به ندرت منتشر می شود و همین گزارش‌ها نیز از منابع غیررسمی تهیه شده است. این منابع میزان فقرا در عربستان را بالغ بر ۲۵ درصد ارزیابی می کنند. یعنی از ۲۰ میلیون نفر جمعیت عربستان حدود ۵ میلیون نفر فقیر هستند.
گزارش مرکز جهانی توسعه انسانی در سال ۲۰۱۳ نیز نشان می‌داد که عربستان در شاخص توسعه انسانی در رتبه ۵۷ کشورهای جهان قرار داد. این در حالی است که شرایط اقتصادی سعودی‌ها در آن زمان به علت عدم آغاز جنگ یمن و بالا بودن قیمت نفت در اوضاع کنونی نبود. در همین رابطه روزنامه‌های واشنگتن پست آمریکا و گاردین انگلیس در گزارشی که مربوط به سه سال پیش است، نوشته اند که دست کم ۲ تا ۴ میلیون نفر در عربستان زیر خط فقر زندگی می کنند.
آمار ارائه شده از سوی وزارت امور اجتماعی در عربستان نشان می‌دهد که بیش از ۱.۵ میلیون نفر از خدمات تأمین اجتماعی استفاده می‌کنند. بر اساس این آمار شاخص‌های بودجه برای مقابله با فقر و برنامه‌های دیگر مورد توجه افراد حاشیه‌نشین به میزان ۳.۳ درصد از مجموع هزینه ها در آن سال بوده که بالغ بر ۸۵۵ میلیارد ریال سعودی است.
در سایه فقدان فرهنگ‌سازی مناسب برای زنان سعودی ، پدیده فقر زنان نیز به یکی از مهم‌ترین شاخص‌های فقر در عربستان سعودی تبدیل شده است، مهم‌ترین عوامل این موضوع بی سوادی، ضعف آموزشی و کم بودن فرصت‌های شغلی در برابر زنان است. نتایج پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که تنها ۱۰ درصد از زنان بین ۲۰ تا ۵۰ سال می توانند برای خود شغل پیدا کنند و این شغل ها نیز در کارهای کاملا مشخص شده است.
عربستان سعودی در سپتامبر ۲۰۲۲ به صورت رسمی اعلام کرد که حدود ۱۰ میلیون نفر از مردم این کشور از برنامه‌های ویژه حمایت‌های اجتماعی بهره‌مند می‌شوند. اینها افرادی هستند که در نتیجه سیاست‌های اقتصادی جدید عربستان و حذف یارانه در این کشور از کالاهای اساسی که منجر به افزایش سرسام‌آر قیمت مواد غذایی و حامل‌های انرژی شده، متضرر هستند.
دولت عربستان در سال ۲۰۱۸ مالیات بر ارزش افزوده را در این کشور به تصویب رساند و در سال ۲۰۲۰ نیز این مالیات را تا ۱۵ درصد افزایش داد. ریاض طی این سالها اقداماتی مانند سه برابر شدن مالیات بر ارزش افزوده و لغو هزینه کمک هزینه زندگی را با هدف افزایش منابع دولت که با کاهش تاریخی قیمت نفت خالی شده بود، اعمال کرد. این در حالی بود که درآمدهای غیرنفتی این کشور نیز تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا کاهش چشمگیری یافت.
وزارت دارایی عربستان سال جاری در بیانیه‌ای از افزایش ۲.۲ درصدی بدهی عمومی عربستان سعودی در پایان سه ماهه نخست امسال خبر داد که بر اساس این گزارش بدهی‌های عمومی این کشور در سه ماه نخست سال ۲۰۲۲ با افزایش ۲.۲ درصدی به رقم بی سابقه ۲۵۵ میلیارد و ۵۵۰ میلیون دلار رسیده است.
بر اساس این گزارش، بدهی‌های عمومی عربستان در این مدت به ۲۹.۹ درصد از شاخص تولید ناخالص داخلی این کشور رسیده است. بر اساس ارقام واقعی بودجه، بدهی‌ها در عربستان سال ۲۰۲۱ رشد ۹.۸ درصدی را ثبت کرد.
ارقام و آمار نهادهای دولتی نشان می‌دهد که عربستان به مدت ۷ سال از کسری بودجه رنج می‌برد که این کسری بودجه منوط به سیاست‌های اقتصادی رژیم آل سعود بوده است. اعلام چشم‌انداز ۲۰۳۰ و ارقام غیرواقع‌بینانه از سوی ولیعهد سعودی نیز عربستان را با چالش‌های اقتصادی زیادی مواجه کرده است.
مستندات بین‌المللی در خصوص فقر در عربستان
در سایه سکوت محافل رسمی داخلی عربستان، آمارها و گزارش‌های بین‌المللی تا حدودی می‌تواند اوضاع بغرنج اقتصادی مردم عادی این کشور را نشان دهد. فیلیپ آلستون، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور فقر شدید و حقوق زنان اعلام کرده است بر خلاف تصورات، در عربستان مناطق فقیرنشین زیادی وجود دارد. وی ناکارآمدی سیاست های مبارزه با فقر را در نتیجه برنامه‌های ناکارآمد و ناپایدار و غیر هماهنگ در ایجاد حمایت اجتماعی جامع از کسانی دانست که نیاز شدید دارند.
سازمان اروپایی- سعودی حقوق بشر تابستان گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرده است که عدم شفافیت در تعامل دولت عربستان در تمامی پرونده ها باعث شده کشف حقایق در این کشور غیر ممکن شود، اما نحوه تعامل دولت سعودی با پرونده فقر در این کشور روند نگران‌کننده ای به خود گرفته است.
فقر عربستان ناشی از فساد است
ولید ابوالخیر وکیل و حقوق‌دان سعودی معتقد است که بروز پدیده فقر در عربستان به تمام معنا به معنی فساد در این کشور است، چرا که معقول نیست کشوری که عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده نفت جهان را یدک می‌کشد، تا این حد فقیر داشته داشته باشد.
وی تاکید کرد که گروهی ویژه خوار وجود دارند که از ثروت‌های کشور استفاده می‌کنند، در حالی که اکثریت ملت چیزی برای رفع نیازهای خود پیدا نمی‌کنند. وی از شکاف گسترده بین افراد عادی جامعه سعودی و حاکمیت آن خبر داد و گفت: ما از مردمی صحبت می‌کنیم که مجله فوربس آنها را جزو ثروتمندترین مردم دنیا معرفی کرده است، اما حاکمیت سیاسی کشور با زور و خشونت تمامی منابع دولتی را در اختیار گرفته و بدون مؤاخذه یا محاسبه از آنها استفاده می‌کند.
سیاست‌های نامتوازن عربستان درهزینه کرد صدها میلیارد دلار جهت راضی نگه داشتن تصمیم سازان آمریکایی که حتی به زبان خود آمریکایی‌ها گاو شیرده این کشور لقب گرفته اند، در شرایط بغرنج اقتصادی عربستان تنها با هدف شهوت قدرت سعودی‌ها و تلاش برای باقی نگه داشتن تخت پادشاهی آنها و استفاده از کمک‌های آمریکا برای تجاوزطلبی بیشتر در منطقه صورت می‌گیرد، این سیاست‌ها چوب دو سر طلای مردم عربستان است که از یک طرف باید فشارهای ناشی از هزینه‌های آن را تحمل کنند و از طرف دیگر سختی‌های ناشی از جنگ در مرزها و هزینه‌های آن را به دوش بکشند.
منبع: تسنیم
نظر شما